Het was in de zomer van 1949. Wij reden op de fiets vanuit Assen naar Groningen. Mijn vader, mijn broertje, mijn moeder en ik. Wij hadden proviand mee, voor onderweg, en mijn vader had bandenplakspul in de fietstas.

Mijn moeder had een kinderstoeltje voorop haar fiets. Daarin zat mijn jongere broertje. Ik zat achterop de bagagedrager van mijn vader. De stugge fietstassen beschermden mij, zodat ik niet met mijn voeten tussen de spaken kon komen.

Dat was al eens gebeurd. Met een jochie uit onze straat, die ook bij zijn vader achter op de fiets zat. Zonder fietstassen. Een vreselijk verhaal over een voet die klem kwam te zitten en een scheenbeenbot dat door het bloederige vlees naar buiten stak.

Wij reden zo'n dertig kilometer in de stralende zomerzon, via Vries, Haren en Helpman naar Groningen. Onderweg pauzeerden we een paar keer om een bekertje zoetwaterige limonade te drinken. Ook aten wij, toen wij Haren gepasseerd waren, een boterham met stroop.

Er was die dag Markt in Groningen en daar wilde mijn moeder graag even rondsnuffelen. De oorlog van '40-'45 was nog maar vier jaar voorbij, en de meeste levensmiddelen waren alleen nog maar 'op de bon' verkrijgbaar. Maar op de markt in Groningen kon je soms wel gewoon iets kopen, zonder dat je er een bon voor moest inleveren. Dat was officieel verboden. Maar nood breekt wet. En wat niet weet wat niet deert.

Nederland was nog maar net begonnen aan de nationale klus die (vele jaren later) omschreven zou worden als 'de wederopbouw van ons land'. Overal, waar tijdens de bevrijding van steden en dorpen fel gevochten was, en/of waar er vliegtuigbommen waren gevallen, lagen in het bevrijdingsjaar 1945 grote, deels zwartgeblakerde, puinhopen van steen, hout en glas. Maar in de zomer van 1949 was het grofste puin wel al zo'n beetje opgeruimd.  

Ik herinner mij nog goed hoe wij, in het centrum van Groningen, met achter ons de kraampjes op de Grote Markt en voor ons de Martinitoren, naar grijskleurige terreinen stonden te kijken waarop brokkelige restanten van kapotgeschoten muren in het zonlicht lagen te blinken. Verwrongen staal, geblakerde kozijnen en losliggende metselstenen vertelden het verhaal van huizen en gebouwen die tijdens de bevrijding van de stad kapotgeschoten waren. Het grootste deel van het puin was ook hier al geruimd. Maar de oorlog was er toch nog goed voelbaar.

Ik hoorde een verhaal over brandende gevels en gesneuvelde soldaten. En over burgers (ja, ook kinderen) die onder het puin gestorven waren. Ik besefte, voor het eerst in mijn toen nog maar nog korte bestaan, met een schok dat volwassenen (grote mensen, die alles weten, die verstandig zijn en die niets fout doen) zomaar opeens een stad in puin kunnen schieten.

Ik was bang. Want Grote Mensen zijn dus niet te vertrouwen! Maar toch voelde ik ook opluchting. Want als de oorlog dan voorbij is dan bouwen ze de stad ook weer netjes op.En dan staan er weer marktkraampjes op het plein en dan kun je er ook een ijsje kopen.

Mijn broertje vroeg of er nog ranja in de veldfles aan de broekriem van mijn vader zat.En wij kregen allemaal een slokje.

Ik keek naar de grijze Martinitoren, die de oorlog vrijwel ongeschonden overleefd had. Die grote sterke toren, die met zijn hoge spits bijna tot aan de hemelpoorten reikte.

Een zwijgzaam symbool van trots en onverzettelijkheid.

En ik voelde hoe er een wonderbaarlijke golf van opluchting, en van diepe blijdschap, door mijn lichaam stroomde.

De Olde Grieze.

Ik wist dat ik hem, mijn hele leven lang, zou kunnen vertrouwen.